Фота: Кацярына Зыкава (iamzykova.ph)

Гэтая навіна цягнула на трансфер года. Прынамсі, у беларускай лёгкай атлетыцы такіх навабранцаў яшчэ не здаралася. Ды і ва ўсім нашым спорце – адзінкі. Ужо ў будучым сезоне пад сцягам Беларусі можа выступіць Іркуцкі скакун з шастом Мацвей Волкаў. Яму ўсяго 16. Але ў гэтым яшчэ нават не юніёрскім узросце хлопец лятае на ўзроўні 5.50 метра. Ці шмат гэта? На мінулым чэмпіянаце свету сярод дарослых на гэтай адзнацы, напрыклад, спыніліся пяцёра з тузіна фіналістаў. Лепшы беларускі шаставік – Уладзіслаў Чамармазовіч – мае асабісты рэкорд на ўзроўні 5.55, і так высока ўзляцеў толькі аднойчы, на спаборніцтвах у Усць-Каменагорску два гады таму. А Волкаў усур'ёз быў незадаволены, што яшчэ ў мінулым годзе на спаборніцтвах у Расіі не аформіў 5.60 – жэрдак не падвезлі. У сваёй узроставай катэгорыі пацясніць Мацвея сёння могуць адзінкі, але равеснікі яго не цікавяць. У якасці арыентыру сын аднаго з самых вядомых савецкіх скакуноў і трэнераў – Канстанціна Волкава – ужо даўно абраў сабе сусветны рэкорд, які належаў Сяргею Бубцы, Армана Дзюплантыса, які нядаўна перапісаў яго, і выклік яму мае намер кінуць ужо ў наступным годзе – на Алімпіядзе. За гэтым і прыехаў у Мінск, пра што і распавёў у інтэрв'ю для Выдавецкага дома "Беларусь сегодня".

- Я ў Мінску ўжо месяц. Усё падабаецца. Добрая школа, выдатныя ўмовы. Хіба што надвор'е ў апошнія дні было пахмурным, але цяпер і яно выправілася. Але я не здзіўлены: ўяўляў, што мяне чакае, і не разлічваў на нешта экстраардынарнае. Тым больш, што бацькі летам ездзілі ў Беларусь на разведку. Усё высветлілі, паглядзелі на свае вочы.

- Выходзіць, адчуваеш сябе камфортна?

- Галоўнае, што кідаецца ў вочы ў параўнанні з Расіяй – стаўленне да спартсменаў. Адрозненне проста ашаламляльнае. У Беларусі ўсё значна больш душэўна, цёпла. У Расіі на цябе ўсім пофіг. Ёсць людзі, якія могуць прыкладаць нейкія намаганні, каб у цябе былі лепшыя ўмовы, але ў глабальным сэнсе існуючая там сістэма моцна адрозніваецца ад беларускай. Так, у тэорыі ў Расіі таксама павінны быць зацікаўленыя ў тым, каб спартсмены паказвалі максімальныя рэзультаты на міжнароднай арэне. Але пры гэтым нават тое, што за апошнія гады там зрабілі з лёгкай атлетыкай, кажа зусім пра адваротнае. Яны яе проста спалілі.

- На якім этапе зразумеў, што ўсё, край, і трэба прадпрымаць нейкія крокі?

- На Усерасійскім фестывалі скачкоў з шастом узляцеў на 5.50 метра і зразумеў, што трэба куды-небудзь рухацца. Гэта вельмі добры рэзультат, але каб расці далей, патрэбны ўмовы, магчымасць выступаць. Бацька выбраў Беларусь. Усё проста: у вас не ўводзілі каранцін з-за каронавіруса. У Еўрапейскіх краінах зараз, напрыклад, абяцаюць другую хвалю, зноў паступова ўсё пачынаюць зачыняць. У Расіі нам таксама папросту не давалі магчымасці працаваць. Мы спрабавалі трэніравацца дома, яшчэ недзе, але гэта не тое.

- Як можна скакаць з шастом дома?

- Я не скакаў. Хадзілі з бацькам у паркі, стараліся знаходзіць магчымасці для трэніровак, але такія «вылазкі» ўвесь час адсочвала паліцыя: арыштоўвалі людзей, выпісвалі штрафы. Спартсмен або проста шпацыруеш – сумы вельмі сур'ёзныя.

- Ты не вагаўся з рашэннем аб пераездзе?

- А што было рабіць: хочаш жыць – умей круціцца. Бацька патэлефанаваў свайму сябру. Потым ужо яму патэлефанаваў старшыня Беларускай федэрацыі лёгкай атлетыкі Вадзім Дзевятоўскі. Сказаў: прыязджайце, усё паглядзіце самі. Мы вам дамо ўсе ўмовы, якія зможам. Так урэшце і перабраліся.

- Нярэдка пераходы спартсменаў у іншую краіну суправаджаюць не самымі прыемнымі каментарыямі. Дома здраднікам не называлі?

- У асноўным людзі сябруюць з галавой і разумеюць прычыны і вынікі. Так што большасць каментарыяў былі станоўчымі: «Правільна зрабіў, тут бы ўсё роўна будучыні ў цябе не было». Хоць былі і тыя, хто называў здраднікам. Але што тут адказаць: мы з бацькамі вырашылі ехаць.

- Вы ж дабіраліся на машыне: 6 тысяч кіламетраў па Расіі …

- Яшчэ і фуру наймалі. Для рэчаў. У нас жа, як мінімум, жэрдкі былі. Як іх даставіш? Мэблю толькі пакінулі, а так скрыні былі аб'ёмныя. Пераязджалі грунтоўна.

- Табе далі грамадзянства?

- Пакуль толькі від на жыхарства. Зараз як раз афармляюць.

- Ты ўяўляеш сябе ў будучыні беларусам, ці гэта проста этап у кар'еры?

- Я ўжо не магу проста ўзяць і з'ехаць назад у Расію. Нават не ўяўляю сабе гэта. Вярнуўся і што? Буду скакаць на чэмпіянаце вобласці? Чэмпіянат краіны? Ды якое там... Вы сур'ёзна? Што ён мне дасць? Прэзідэнт федэрацыі руку пацісне? Ды і федэрацыі ж ужо, лічы, не існуе. Не лепшая перспектыва.

- Перспектыва на чэмпіянаце Беларусі яшчэ больш сумная: мужчынскія скачкі з шастом у нас – адзін з самых слабых відаў атлетыкі…

- Я прыехаў у Беларусь не толькі для таго, каб выступаць на ўнутраных стартах. Я прыехаў, каб пакараць міжнародную арэну. У гэтай краіне я магу гэта зрабіць. У Расіі – не. Татальная забарона. Нейтральны статус? Гэта такая штука... Сёння ты «нейтральны», а заўтра ўвялі новыя абмежаванні і ўмовы, і ты ўжо ніхто. Цяпер адным росчыркам афармляюць.

- Ты бачыш сябе на Алімпіядзе ў Токіа?

- Вядома. Больш скажу: я планаваў туды трапіць нават у тым выпадку, калі б Гульні праходзілі без пераносу, у 2020 годзе. Не атрымалася, усё адмянілі. У 2021 году мне ўжо будзе 17 гадоў. Гэта цалкам нармальны ўзрост для выступлення на Алімпіядзе.

- Можа, яшчэ і пра медаль думаеш? Цябе ж усё часцей з Арманам Дзюплантысам параўноўваюць, ты яго юнацкі рэкорд абнавіў...

- Дзюплантыс вельмі высока скача. Сусветны рэкардсмен. Мне пакуль складана сказаць, як складзецца наша барацьба, але паехаць туды я вельмі хачу. І раблю для гэтага ўсё, што магу.

- Чуў, ты яму выклік кінуў: адправіў паведамленне з заклікам запомніць тваё імя. Гэта псіхалагічны ход ці спроба «завесці» сябе? Пасля гэтага хочаш не хочаш, а прыйдзецца адпавядаць.

- Ну да, напісаў. І магу паўтарыць: «Я яму надзяру дупу!» Менавіта так.

- Дык ён жа рэкардсмен свету …

- І што з таго? Я не менш фенаменальны. І цяпер не фанабэрысты. Я проста вельмі шмат працую, добра трэніруюся, каб у яго выйграць.

- Усё роўна падобна на стварэнне пэўнага іміджу.

- Вядома. Але гэта таксама частка мяне. Я такі. Люблю выклікі, люблю з кім-небудзь «засячыся». Ведаю, многія спрабуюць пазбягаць гучных заяў. Але я лічу, што пра свае мэты і намеры трэба казаць прама. Толькі так можна стаць вялікім і сапраўды папулярным спартсменам. Вось узяць, напрыклад, Махамеда Алі. Вы ж, напэўна, бачылі гэтыя «трэштокі» з сапернікамі перад паядынкамі. Тады, бывала, яго крытыкавалі за тое, як ён сябе паводзіў. Але зараз зразумела, што калі б ён так сябе не вёў, ён не стаў бы Махамедам Алі. Бокс у яго быў добры, але не такі фенаменальны, як прынята лічыць. Ён добра біўся, але ўмоўны Майк Тайсан баксіраваў яшчэ лепш. Махамед Алі стаў вялікім за кошт сваёй харызмы, энергетыкі. Ён казаў: «Я легенда, і вас знішчу!» – і ўсе пачыналі верыць у гэта.

- Чаму ў нашым спорце такіх асобаў амаль няма?

- Гэта можа дзіўна прагучаць, але большасць проста баіцца сябе сурочыць. Я – не. Я не веру ў прыкметы. Лічу, што калі ты – спартсмен, то прыкметы цябе наогул не павінны хваляваць. Напрыклад, ёсць прыкмета (дзяўчынкі з-за яе чамусьці асабліва трасуцца): цябе перасягнулі праз шост – скачок не атрымаецца. А мне ўсё роўна: пераступайце колькі заўгодна.

Фота: Кацярына Зыкава (iamzykova.ph)

- Махамед Алі – твой кумір?

- Канкрэтна яго я проста прывёў у прыклад. Махамед Алі, Конар Макгрэгар... Гэта проста цікавыя, яркія асобы. А куміраў у мяне няма.

- А Усэйн Болт?

- Я лічу, што з усёй сусветнай лёгкай атлетыкі гэта адзіны чалавек, які рабіў хоць нешта сапраўды цікавае і яркае. Акрамя, вядома, прыгожага і лёгкага бегу. Я проста не бачыў людзей, якія б рабілі такое ж шоў, як Усэйн. Вось цяпер ёсць спартсмен – Ноа Лайлс. 200 метраў бегае. Ён таксама спрабуе рабіць шоў са сваіх выступлнняў, але выглядае, калі шчыра, не вельмі. А ўсё таму, што рэзультаты таксама вельмі важныя. Усе прывыклі бачыць, што Болт робіць шоў, прабягаючы пры гэтым 200 метраў за 19.30 секунды ці нават хутчэй. А ў Лайлса – 19.83. Глядзіцца, вядома, прыкольна, але не Усэйн.

- Ты разумееш, што са сваімі гучнымі заявамі ты таксама рызыкуеш апынуцца ў падобнай сітуацыі, калі будзеш скакаць 5 з невялікім?

- Вядома, гэта было б проста не сур'ёзна, і таму я цяпер раблю ўсё, што магу, каб скакаць як мага вышэй.

- Да тых, хто вылучаецца, могуць ставіцца па-рознаму. Цябе нармальна прынялі ў Беларусі?

- Калі шчыра, мне няма справы да таго, што пра мяне чытаюць або думаюць. Я не спрабую адпавядаць чыімсьці меркаванням і чаканням. Увогуле, асвоіўся добра. З многімі ўжо пазнаёміўся. Ды і да пераезду хлопцаў ужо ведаў. Было прасцей.

- З Максімам Недасекавым знаёмы?

- Дарэчы, вось з ім пакуль знаёмы не вельмі добра, але вось ён класна робіць шоў! Думаю, што ў Беларусі гэта адзіны лёгкаатлет, які не баіцца так сябе паводзіць і ў яго выдатна атрымліваецца. Наогул ёсць адчуванне, што цяпер у лёгкай атлетыцы мяняюцца акцэнты. Раней у цэнтры глядацкай увагі быў спрынт. На фіналы стомятроўкі поўны стадыён збіраўся. Але зараз цэнтральнае месца паступова займаюць скачкі. Цалкам рэальна, што спаборніцтвы скакуноў будуць збіраць такі ж аншлаг, як у свой час Усэйн Болт. Таму што ўсё, што трэба гледачам, гэта высокія рэзультаты і крутая канкурэнцыя. А гэта менавіта тое, што я хачу зрабіць разам з Монда Дзюплантысам. Праўда, у Усэйна канкурэнцыі, лічы, не было, але Усэйн – гэта проста Усэйн. Ён валодаў нейкім фенаменальным магнетызмам. Прыцягваў да сябе людзей. Я спрабаваў разабрацца, як яму гэта ўдавалася, але так і не зразумеў. Нават фільм пра яго глядзіш – і ўсё роўна ён выглядае нейкім родным і сапраўдным. Магчыма, таму, што ён не спрабаваў быць як Болт, а проста быў Болтам?

- Ты ведаеш, калі сустрэнешся з Дзюплантысам?

- Спадзяюся, мы ўбачымся ў Токіа. Але наперадзе яшчэ зімовы сезон, а нарматыву на Алімпіяду, дарэчы, у мяне яшчэ няма. Не было ж магчымасці яго выканаць. Там 5.80 метра, але гэта цалкам рэальна. Спачатку думаю, паказаць такі рэзультат зімой, а потым яшчэ раз – улетку. Гэтага хопіць, каб паехаць у Токіа. Спярша, праўда, трэба дачакацца адказу ад Міжнароднай асацыяцыі лёгкай атлетыкі, але наш запыт з вялікай доляй верагоднасці ўхваляць.

- Ці дапушчаеш, што па тваім прыкладзе ў Беларусь захочуць пераехаць і іншыя расійскія лёгкаатлеты?

- Ім будзе некалькі складаней. Я ж ні разу не выступаў на міжнароднай арэне пад расійскім сцягам. Але пры гэтым я размаўляў са спартсменамі, прычым досыць топавымі. І ўсе былі б не супраць пераехаць, але чакаюць. Па ўсёй бачнасці, у мора надвор'я. Цяпер абмяркоўваюць, што Расія заплаціла штраф САДА і, магчыма, санкцыі здымуць. Але забанілі расійскую атлетыку пяць гадоў таму, і з тых часоў нічога не палепшылася. А я вырашыў не чакаць, а сам мяняць сваё жыццё.

Крыніца: sb.by